slavernij

Tijdens de militaire expeditie door de Gajo, Alas- en Bataklanden van 1904 kwam overste Van Dalen met eisen en voorschriften. Op 3 juni kwamen de hoofden naar een grote bijeenkomst waar Van Daalen deze eisen mededeelde. Ruimte voor onderhandeling was er niet meer.

Wat opvalt, is de eis tot directe afschaffing van de slavernij: zowel de tot slaaf gemaakten als hun nazaten moesten direct vrij gelaten worden. Dat was in lijn met de afschaffing van de slavernij in de kolonie, wettelijk gezien in 1860. In de kolonie Suriname werden slavenhouders door de overheid financieel gecompenseerd. Daarvan lijkt hier geen sprake te zijn. En dan, een vrijgelaten slaaf kon aan de andere kant van een berg weer tot slaaf gemaakt worden.

De Sumatra-bode schreef op 9 augustus 1904 over de hoofdenvergadering onder meer:

Inmiddels had de overste boodschappers naar alle wettige hoofden van het landschap gezonden, met opdracht dezen aan te zeggen dat zij den 3en Juni, begeleid door den door ons erkenden Kedjoeron Petiambang, Bédén genaamd, de man die met de Pendengcolonne z’n entree in het Kedjoeronschap had gedaan,—hunne opwachting moesten komen maken by dgn vertegenwoordiger van het Gouvernement. In optocht kwamen ze aangezet, de pengoeloe Si Doeablas en alle ondergeschikte hoofden, om de gelofte van trouw aan de Kompeuni af te leggen. In krachtige, duidelijke bewoordingen werden ban door Overste van Daalen hunne verplichtingen voorgehouden, die in ’t kort op het navolgende veerkwamen:
le Nn het gebied der Gajo Loeos daadwerkelijk behoort tot het gouvernement van Atjeh en Onderhoorigheden, waren zij gehouden het door ons als wettig erkend hoofd dezer streek—Kedjoeron Petiambang—ook als zoodanig te huldigen.
2e Alle bevelen middels den Kedjoeron door de Kompeuni gegeven moeten worden opgevolgd.
3e Onderlinge twisten tusschen de verschillende gampongs of hunne hoofden moeten tot het verleden behooren. De beslechting van geschillen zij den Kedjoeron overgelaten, die hiertoe langs vredelievenden weg zal geraken.
4e Slavernij of het koopen van menschen mag niet meer voorkomen, alle indertijd gekochte personen en hunne afstammelingen zijn vrij.
5e De bruidsprijs, die door een verkeerde adat in de laatste jaren zeer hoog was opgevoerd, hetgeen belemmerend werkte op het sluiten van huwelijken, moet weder op haar vroeger peil worden teruggebracht en mag hoogstens 100 dollar bedragen.

Na iedere door den overste geuitem wensch brachten allen hunne handen aan het voorhoofd samen onder het uitsproken van het woord „trimo“ (ik neem het aan.)

Daarmee was de slavernij bepaald niet voorbij. In december van datzelfde jaar citeerde het Bataviaasch nieuwsblad uit de besprekingen over de Indische begroting: “Met opheffing der slavernij zal langs vreedzamen weg worden voortgegaan.” Dat klonk naar heel, heel langzame verandering.